Landscape

Pahlawanpur, Sar Jazd i Farafar

  • 17 December 201819 December 2018

Ogród Pahlawanpur (باغ پهلوان پور, Pahlavanpour, 31°33’37″N 54°26’25″E) jest jednym z ogrodów perskich na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Niestety nie wyglądał zbyt imponująco (dlatego mało zdjęć), być może z powodu susz, które od dłuższego czasu nawiedzają Iran. W większej części ogrodu nie było nawet wody w kanałach.

Forteca Sar Jazd

Forteca Sar Jazd (سريزد, Sar Yazd, 31°36’04″N 54°31’40″E)  pochodzi z ery Sassanidów i jest jedną z najstarszych fortec w Iranie. Używana była głównie do przechowywania zboża i żywności. Forteca posiadała fosę oraz drugą, wewnętrzną bramę na wypadek sforsowania pierwszej.

Brama Farafar

Brama Farafar (Gate of Farafar, 31°36’30″N 54°31’46″E). Nie wiadomo wiele o tej bramie, spekuluje się, że może mieć nawet 1000 lat. Ale fajnie wygląda na zdjęciach.

Nieopodal jest współczesny pomnik łucznika Arasza (آرش کمانگیر, Arash the Archer, ), postaci z Irańskiej mitologii.

Karawanseraj Zejn-o-din

Karawanseraj Zejn-o-din (رباط زین‌الدین, Zein-o-din, 31°24’42″N 54°42’25″E). Ten karawanseraj jest o tyle niezwykły, ze jest jednym z dwóch okrągłych karawanserajów. Wszystkie pozostałe karawanseraje są prostokątne. Zejn-o-din jest jednym z 999 karawanserajów zbudowanych przez szaha Abbasa I. Szah kazał zbudować 1000 karawanserajów a następnie zburzyć jeden, żeby być lepiej zapamiętanym przez historię. Jest położona na jedwabnym szlaku.

Landscape

Zamek Narin, Jachczal i wieża gołębi

  • 16 December 201824 February 2019

Zamek Narin (نارین قلعه, Narin Castle, 32°13’35″N 54°00’52″E) został wybudowany 2000 lat temu, teraz niestety jest w sporej części ruiną.

Jachczal

Jachczal (یخچال, Yakhchal) – słowo to współcześnie znaczy w farsi “lodówka”. Historycznie była to budowla w której przechowywany był lód. Oczywiście na lód stać było tylko najbogatszych.

Najpierw wodę zostawiano na noc w płytkich basenach na zewnątrz. W nocy temperatura była niska, dodatkowo bardo niska wilgotność powietrza sprawiała, że woda parowała intensywnie, co jeszcze bardziej obniżało temperaturę wody. Wystarczyło to, aby w okresie zimowym temperatura wody spadła poniżej zera a woda zamarzła. Z samego rana lód w basenach był rozbijany i przenoszony do jachczala.

Na zdjęciu poniżej widać baseny oraz mur osłaniający baseny przed promieniami słonecznymi w ciągu dnia. Widoczna kopuła w tle to jachczal. Zdjęcia z miasta Mejbod (32°13’37″N 54°00’31″E).

Wnętrze jachczala. Kopuła miała kształt idealnie odbijający dźwięki, więc echo było bardzo silne.

Naprzeciwko jachczala był karawanseraj.

Nie pierwszy raz widziałem, jak Irańczycy mogą sobie przymierzyć stroje z dynastii Kadżarów.

Wieża Gołębi

Wieża gołębi (کبوترخانه, dovecote) to wieża zbudowana, aby gnieździły się w niej gołębie. Gołębie produkowały nawóz. Na zdjęcia wieża z Maybod (32°13’32″N 54°01’30″E).

Landscape

Charanagh i Czak Czak

  • 16 December 201822 April 2021

Charanagh (خرانق‎, Kharanaq, 32°20’44″N 54°40’09″E) to wioska opuszczona kilkadziesiąt lat temu, jedna z kilku miejscowości w Iranie, w której można zobaczyć jak żyli ludzie dwa tysiące lat temu.

Łaźnie.

Karawanseraj obok wioski. Karawanseraj to miejsce, gdzie karawana może się zatrzymać, odpocząć, uzupełnić zapasy żywności i napoić konie lub wielbłądy, dlatego też jest niezbędna dla handlu na pustyni. Karawanseraje były stawiane w Iranie w odległości dnia drogi od siebie na szlakach handlowych.

Czak Czak

Czak Czak (چک‌چک albo پیر سبز, Chak Chak, 32°20’52″N 54°24’32″E) to najważniejsza świątynia Zaratusztrianizmu. Zaratusztrianie wierzą, że w tym miejscu Nikbanu, druga córka ostatniego przed islamskiego szaha Iranu, Jezdegerda III, była ścigana przez Arabów w 640 roku. Nikbanu zaczęła modlić się do Ahury Mazdy (imię boga w Zaratusztrianizmie) o ochronę przed wrogami. Prośby zostały wysłuchane i góra rozstąpiła się umożliwiając jej schronienie się przez najeźdźcami.

Czak w farsi znaczy tyle samo co polskie “kap”, nazwa miejsca wzięła się od kropel wody spadających ze stropu przez cały czas. Wierzy się, że krople to łzy góry płaczącej nad losem Nikbanu.

Przed wejściem należy zdjęć buty, dostaje się klapki, jako że podłoga jest cała mokra.

Landscape

Jazd

  • 16 December 201822 April 2021

Jazd (یزد, Yazd, 31°53’N 54°22’E) jest religijnym miastem posiadającym ponad pół miliona mieszkańców. Starówka ze swoimi wąskimi uliczkami i poruszającymi po niej motocyklami została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Jazd posłużył mi jako baza wypadowa do okolicznych miejsc, jest o tym osobny wpis.

Charakterystycznym elementem architektonicznym Jazd jest wiatrołap (بادگیر, badgir) czyli wieża służąca do łapania wiatru i kierowania go do wnętrza budynku, co zapewnia wentylację. Na zdjęciu poniżej widoczne są dwa wiatrołapy. Wiatrołapy mogą być jednostronne (gdy przeważają wiatry z jednej strony) lub wielostronne.

Jedna z najbardziej prestiżowych ulic w Jazd, na zdjęciu widać wieżę zegara miejskiego na jednym końcu ulicy.

Tak wygląda zegar miejski w dzień (31°53’56″N 54°22’18″E).

Na drugiej stronie ulicy znajduje się meczet piątkowy (31°54’05″N 54°22’06″E). Brama wejściowa tego meczetu ma jedne z najwyższych minaretów w Iranie.

Za bramą znajduje się całkiem rozległe podwórko.

Właściwa część meczetu przeznaczona do modlitwy.

Kompleks Amir Czachmagh (مجموعه میدان امیرچخماق, Amir Chakhmaq Complex, 31°53’36″N 54°22’11″E), jedno z ważniejszych miejsc w Jazd. Kompleks składa się z meczetu, karawanseraju, łaźni, studni, tekje (religijne miejsce, ale do opłakiwania a nie modlenia się), znajduje się tam nawet niewielki bazar. W pobliżu znajduje się muzeum wodne (water museum) pokazujące budowę i cel kanatów (podziemnych kanałów, którymi transportowano chłodną wodę z gór).

Ataszkade (آتشکده یزد, Yazd Atash Behram albo Atashkadeh-e Yazd, 31°52’52″N 54°22’24″E) to Zaratusztriańska świątynia ognia.

Podobno ogień w tej świątyni pali się nieprzerwanie od półtora tysiąca lat. Niestety ogień jest ledwie widoczny, bo od szyby oddzielającej turystów od ognia mocno odbijało się światło.

Ogród Doulat Abad (دولت‌آباد, Dowlat Abad, 31°54’09″N 54°21’10″E), wpisany razem z innymi ogrodami Irańskimi na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Widoczny na zdjęciu w ogrodzie wiatrołap jest jednym z najwyższych na świecie.

Imam Zade Dżafar (امامزاده جعفر, Imam Zadeh Jafar, 31°53’51″N 54°21’39″E). Jest to jedno z holy shrine, grobowców, świętych miejsc szyickich o ścianach wyłożonych malutkimi lustrami dającymi niesamowity efekt. Lustra stosowane są, aby zwiększyć ilość światła we wnętrzu.

Reportage

Na’in

  • 12 December 201818 December 2018

Po Warzane pojechałem do Na’in (نائين, Nain, 32°52’N 53°05’E), nieco większego miasteczka, w którym interesujące były ruiny cytadeli, meczet oraz muzeum etnologiczne. Koniec końców cytadela to były prawie ruiny nie warte uwagi, meczet był jak wszystkie inne, zaś muzeum jest ciekawe tylko dla fanów, ale w pewnym momencie pewien starszy pan pokazał mi, żebym poszedł za nim. Pewnie zobaczył aparat i chciał, żebym mu zrobił zdjęcia i tak było w rzeczywistości, ale w małym zakątku tego muzeum pokazał mi jak szyć Gelim (گلیم, nazywane też Kilim) używając do tego maszyny. Nie trzeba mnie było długo namawiać :)

Zwykły dywan jest gruby, ciężki i drogi, Gelim za to jest cienki, a przez to lekki oraz znacznie łatwiejszy do zrobienia a przez to tańszy.

Na zdjęciu widoczne czółenko, które jest przesuwane pomiędzy dwoma warstwami nici. Nici są naprzemiennie ułożone, raz do góry, raz do dołu. Po każdym przesunięciu czółenka z jednego końca do drugiego, nici są przesuwane w przeciwną stronę.

Zmiana koloru nitki w czółenku.